شورای نگهبان، قاضی اساسی در حوزه انتخابات

چکیده ایرادات شورای نگهبان بر مصوبات انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در مقام قضاوت اساسی موضوع مطالعه تحقیق حاضر است. از آنجا که برخی اصول قانون اساسی بر صیانت شورای نگهبان از موازین شرع دلالت دارند، استنادات شورای نگهبان به شرع نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. این پایان نامه در چهار فصل سازماندهی شده است. فصل اول به مفاهیم اصلی پژوهش و کلیاتی پیرامون «انتخابات»، «دادرسی اساسی» و «شورای نگهبان» پرداخته است. سوالات اصلی تحقیق عبارتند از: 1- آیا نظریات شورای نگهبان در مقام قضاوت اساسی در حوزه انتخابات با قانون اساسی سازگار می باشند؟ و 2- رویکرد اصلی شورای نگهبان در مقام قاضی اساسی در حوزه انتخابات چیست؟ جهت پاسخ به این سوالات، نظریات شورای نگهبان در مقام بررسی اساسی بودن مصوبات انتخاباتی مجلس در فصول دوم تا چهارم تحقیق بررسی و تحلیل شده اند و شیوه های به کار گرفته شده توسط شورا و نقاط ضعف و قوت کار و میزان سازگاری نظریات این نهاد با قانون اساسی تبیین شده است. در فصل دوم میزان سازگاری شکلی نظریات شورای نگهبان با قانون اساسی تحت عناوین رویکردهای متعارف و نامتعارف شورای نگهبان در بررسی مصوبات انتخاباتی تشریح گردیده است. میزان سازگاری ماهوی نظریات شورای نگهبان با قانون اساسی در فصول دوم تا چهارم تحقیق با بررسی مورد به مورد نظریات شورای نگهبان تحلیل شده اند. در فصل سوم رویکردهای خاص شورای نگهبان در بررسی مصوبات انتخاباتی شامل صیانت شورای نگهبان از اصول برابری و تفکیک قوا و رویه های قضایی اساسی این نهاد بررسی گردیده اند. در فصل چهارم تحقیق پرکاربردترین مستندات شورای نگهبان در بررسی مصوبات انتخاباتی شامل استناد به موازین شرع و اصول 67، 99 و 100 قانون اساسی بررسی شده اند. عمده نظریات شورای نگهبان در فرایند بررسی مصوبات انتخاباتی مجلس از نظر شکلی و ماهوی با قانون اساسی سازگار بوده اند. لذا می توان فرضیه اول تحقیق را تایید شده دانست که «نظریات شورای نگهبان در مقام قضاوت اساسی در حوزه انتخابات از نظر تحلیل علمی با قانون اساسی نوعاً سازگار می باشند». اما فرضیه دوم تحقیق تایید نشده است. فرضیه دوم تحقیق «رویکرد اصلی شورای نگهبان در مقام قاضی اساسی در حوزه انتخابات را صیانت از اسلامی بودن نظام» می دانست. بررسی قضاوت اساسی شورای نگهبان در حوزه انتخابات نشان می دهد که صیانت از اسلامی بودن نظام یکی از دغدغه های مهم شورای نگهبان در مقام قضاوت اساسی در حوزه انتخابات است اما رویکرد اصلی نیست. در واقع رویکرد اصلی شورای نگهبان در مقام قاضی اساسی در حوزه انتخابات صیانت از کلیت قانون اساسی است.